Từ xưa, vùng đất Thiên Trường - Nam Định đã được mệnh danh là "đất học", là địa phương có truyền thống hiếu học bậc nhất của cả nước. Trên mảnh đất khoa cử này, việc học hành được nhân dân coi trọng, không chỉ là đạo lý “tôn sư trọng đạo” thông thường, mà trở thành phong cách sống, phạm trù đạo đức để mỗi người, gia đình, dòng họ, làng xã noi theo. Từ những trạng nguyên Nguyễn Hiền, Lương Thế Vinh,...thời phong kiến đến những nhà chính trị như Trường Chinh, Lê Đức Thọ,...thời hiện đại - những người con ưu tú của mảnh đất Nam Định đã làm rạng danh quê hương. Truyền thống hiếu học đó còn được thể hiện trực tiếp qua việc Nam Định luôn đứng đầu trên bảng xếp hạng 63 tỉnh thành về điểm thi trung học phổ thông quốc gia trung bình nhiều năm liên tiếp; cùng với đó là rất nhiều những huy chương, giải thưởng danh giá trong nước và quốc tế của nhiều thế hệ học sinh và giáo viên tại các trường trung học phổ thông trên toàn tỉnh

Cũng giống như hầu hết các địa phương, trên địa bàn tỉnh Nam Định tồn tại 2 loại hình trường học, đó là trường công lập và ngoài công lập :

Các trường công lập

Đây là loại hình trường học do Nhà nước, Trung ương hay cấp Địa phương đứng ra đầu tư về kinh tế. Các khoản kinh phi và cơ sở vật chất đều hoạt động chủ yếu từ kinh phí công. Tức là các nguồn tài chính công hoặc các khoản đóng góp phi vụ lợi.

Các trường ngoài công lập

Các trường ngoài công lập bao gồm 2 loại hình:

• Trường dân lập: do cộng đồng dân cư ở cơ sở thành lập, đầu tư xây dựng cơ sở vật chất và bảo đảm kinh phí hoạt động.
• Trường tư thục: do các tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức kinh tế, nhà đầu tư trong nước - ngoài nước hoặc cá nhân thành lập, đầu tư xây dựng cơ sở vật chất và bảo đảm kinh phí hoạt động bằng vốn ngoài ngân sách nhà nước.